تعاریف و اطلاعات مهم فنی در طراحی روشنایی
با توجه به اهمیت طراحی روشنایی در فضاها در ادامه به معرفی برخی تعاریف و مفاهیم مهم در این زمینه می پردازیم:
شدت روشنایی ( Illuminance )
شدت روشنایی، میزان شار نوری است که بر واحد سطح میتابد. واحد آن لوکس و علامت اختصاری آن E است. یک لوکس برابر یک لومن بر متر مربع است. شدت روشنایی مورد نیاز برای هر فضای داخلی با توجه به نوع و ماهیت کاربری پیشبینی شده در فضا و یا دقت مورد نیاز برای آن کاربری، با مراجعه به جداول طبقه بندی میزان شدت نور مورد نیاز برای کابری های مختلف در استانداردها تعیین میشود.(1)
شدت روشنایی افقی (Horizontal Illuminance )
شدت روشنایی افقی، میزان شار نوری است که بر واحد سطح افقی میتابد و در تامین روشنایی افقی نظیر میز کار و سطح زمین اهمیت پیدا میکند. واحد آن لوکس و علامت اختصاری آن Eh است.(1)
شدت روشنایی عمودی ( Vertical Illuminance )
شدت روشنایی عمودی، میزان شار نوری است که بر واحد سطح عمودی میتابد و در تامین روشنایی سطوح عمودی نظیر تابلوهای نقاشی در موزه ها وگالری ها اهمیت پیدا میکند. واحد آن لوکس و علامت اختصاری آن Ev است.(1)
یکنواختی نور ( Uniformity )
یکنواختی نور محیط ( U0 ) به میزان پخش یکنواخت نور در محیط یا فضای کار اطلاق شده و از نسبت شدت روشنایی حداقل (Emin ) به شدت روشنایی متوسط (Eave) بدست می آید. یکنواختی نور در محیط اطراف فضای کار بهتر است مقداری برابر با U0 ≥ 0.4 و در محیط پس زمینه مقدار U0 ≥ 0.1 داشته باشد.(2)
درخشندگی ( Luminance )
درخشندگی نشان دهند ه ی تأثیر فیزیولوژیکی نور بر چشم انسان بوده و برابر است با نسبت شدت نور ساطع شده از منبع به سطح بر حسب کاندلا بر مترمربع , علامت اختصاری آن L است.(1)(2)
سطح مناسب و متعادلی از درخشندگی در محیط جهت افزایش دقت در بینایی و عملکرد چشم لازم بوده و می بایست از موارد زیر پرهیز کرد:
- درخشندگی زیاد که خود سبب افزایش خیرگی (UGR) میشود.
- کنتراست بالا در درخشندگی محیط که بدلیل نیاز به تطابق پذیری زیاد چشم باعث خستگی آن شود.
- درخشندگی و کنتراست کم که یک محیط کسل کننده پدید خواهد آورد.
بازتاب سطوح ( Reflectance of surfaces )
به نسبت نور تابیده شده به یک سطح و نور بازتاب شده از آن گویند. یکی از عوامل موثر و مهم در محاسبات روشنایی محیط ضریب بازتاب سطوح آن از جمله سقف، کف، دیوار ها، اشیاء و … می باشد . ضریب بازتاب سطوح برای گستره ی زیادی از محیط ها به صورت زیر بوده و به متریال استفاده شده و رنگ سطوح بستگی دارد(2) :
سقف: 0.7 تا 0.9
دیوار: 0.5 تا 0.8
کف: 0.2 تا 0.4
ضریب خیرگی ( UGR or GI )
به طور کلی خیرگی (Glare) به حس نا مطلوب ایجاد شده توسط سطوح روشن از جمله سطوح براق، چراغ ، پنجره ی دیواری یا سقفی و… که در میدان دید قرار دارند اطلاق می شود . میزان خیرگی توسط ضریب خیرگی (UGR) نشان داده شده و معمولا در بازه ی 10 تا 30 قرار دارد و به عواملی چون درخشندگی زمینه و منبع روشنایی، موقعیت ناظر نسبت به منبع روشنایی و ابعاد فضا بستگی دارد.(2)
مقدار مرجع ضریب خیرگی برای فضاهای مختلف در استاندارد EN-12464 مشخص شده است و اگرچه فرمولی برای محاسبه خیرگی وجود دارد اما معمولاً توسط نرم افزارهای طراحی روشنایی در هر نقطه محاسبه میشود.
منابع:
(1) نشریه شماره 654 نظام مهندسی
(2) EN12464-1
1 دیدگاه
مشتاقانه منتظر دریافت نظرات شما دوستان عزیز هستیم
شما باید وارد شوید تا دیدگاه خود را ارسال نمایید.
سلام . عالی بود اگر مطالب بیشتری بگذارید بسیار عالی میشه