روشنایی انسان محور
Human Centric Lighting
(HCL)
مطالعات در مورد رابطه مستقیم بین نور طبیعی و متابولیسم، نشان می دهد که نور باید بسیار فراتر از کمک به دیدن ما باشد، و بتواند به حفظ عملکرد صحیح بدن ما از نظر بیولوژیکی و روانی کمک کند. تغییرات نور طبیعی از طلوع تا غروب خورشید، سیگنال های دقیقی را به مغز می فرستد و مغز آنها را تفسیر کرده و به بدن انسان منتقل و پاسخ های خاصی را ایجاد می کند. بنابراین فشار خون، دمای بدن و تولید هورمون در طول 24 ساعت و با توجه به اطلاعات بصری که از نور دریافت می کنیم متفاوت است.
در این زمینه مساله ای مطرح است: منبع نور مصنوعی که در طول روز تغییر نمیکند با بدن انسان تناسب ندارد. در اینجا روشنایی انسان محور به عنوان راهی برای پاسخ به این مساله ایجاد شد.
روشنایی انسان محور (Human Centric Lighting) یا به اختصار HCL ، یک رویکردی است که نیازهای بیولوژیکی و عاطفی افراد را هنگام طراحی روشنایی در نظر می گیرد و به اثرات بصری، احساسی و فیزیولوژیکی نور می پردازد.

هدف روشنایی انسان محور
هنگام طراحی روشنایی برای فضای داخلی، مهم است که بدانیم چگونه نور می تواند بر سلامت، بهره وری و رفاه کلی ساکنان تاثیر بگذارد. نور در فضاهایی که در آن کار می کنیم، یاد می گیریم و استراحت می کنیم باید مطابق با نیازهای ما تنظیم شود. سیستم روشنایی انسان محور را می توان به گونه ای تنظیم کرد که نور طبیعی روز را تقلید کند، به این معنی که نورپردازی با ریتم های شبانه روزی طبیعی بدن ما هماهنگ باشد.
هدف روشنایی انسان محور، ادغام فناوری روشنایی و اصول طراحی برای هماهنگی بهتر با چرخه طبیعی نور روز و نور مصنوعی است، که در نهایت باعث کاهش استرس، ارتقای راحتی و خلق و خو، سلامت افراد، و عملکرد بهتر گردد.
مزایای روشنایی انسان محور
همانطور که گفته شد روشنایی انسان محور به تاثیر فیزیولوژیکی نور مصنوعی بر روی فرد میپردازد. در اینجا عوامل بیولوژیکی، روانشناختی و اجتماعی وجود دارد که به روشنایی انسان محور مربوط می شود:
بهبود خلق و خوی
HCL تغییرات دینامیکی نور طبیعی را تقلید می کند و به تنظیم سطح سروتونین (هورمون احساس خوب) کمک می کند. این می تواند به کاهش علائم افسردگی و اختلال عاطفی فصلی کمک کند، و باعث شود احساس شادی و انرژی بیشتر داشته باشید و کمتر دچار نوسانات خلقی شوید.
دمای رنگ و شدت نور می توانند بر خلق و خوی افراد اثر بگذارند. دمای رنگ، که با مقیاس کلوین اندازه گیری می شود، از گرم (2700-3000K) تا سرد (بیشتر از 5000K) متغیر است. دمای رنگ های گرمتر (زرد، نارنجی، قرمز) اغلب با خلق و خوی رمانتیک و آرام همراه است، در حالی که دمای رنگ های سردتر (سفید، آبی) با تمرکز و هوشیاری مرتبط است.
چراغهای TW (Tunable White) قابل تنظیم از رنگهای سرد تا گرم، راهکاری ایده آل در جهت اهداف روشنایی انسان محور از جمله بهبود خلق و خوی می باشد.
افزایش بهره وری
مطالعات زیادی در مورد تاثیر نور بر بهره وری انجام شده است. با بهره گیری از HCL در نورپردازی فضای کار، می توانید فضایی پرانرژی و الهام بخش ایجاد کنید که می تواند به رونق کسب و کار شما کمک کند.
به عنوان مثال عملکرد، روحیه، تمرکز و اعتماد به نفس در دانشآموزان زمانی افزایش مییابد که در فضاهای با پنجره های بزرگ، و یا در نوری که نزدیک به دمای رنگ نور طبیعی روز باشد قرار داشته باشند. و یا یک محیط اداری که تلاش می کند تمرکز و هوشیاری کارگران را در طول بعد از ظهر که افراد بعد از ناهار خواب آلود هستند را بهبود بخشد، می تواند نور را با دمای رنگ سردتر تنظیم کند و بهره وری کارمندان را افزایش دهد.
بهبود کیفیت خواب
وقتی بدن شما از الگوی طبیعی خورشید پیروی کند، خواب شما بهبود می یابد. این پدیده به بدن شما اجازه می دهد تا ملاتونین (هورمونی که به بدن سیگنال می دهد که زمان خواب است) را در زمان مناسب روز تولید کند. به عنوان مثال، اگر تا دیروقت بیدار بمانید و به تلفن خود نگاه کنید، نور آبی ساطع شده از صفحه تلفن شما نور روز را شبیه سازی می کند و از تولید ملاتونین جلوگیری می کند و خواب مورد نیاز شما را با مشکل مواجه می کند. با گذشت زمان، کمبود خواب می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی، از جمله بیماری قلبی و سرطان شود.
همچنین روشنایی در شب باید شدت کمتری داشته باشد و گرمتر باشد تا آرامش را تقویت کند و شبیه غروب خورشید عمل کند.
راحتی بصری بهتر
HCL از سیستم های کنترل نور پیشرفته برای کاهش تابش خیره کننده و اطمینان از روشنایی یکنواخت در سراسر فضا استفاده می کند. تنظیمات دقیق شدت نور و دمای رنگ در طراحی روشنایی انسان محور، رفاه و بهره وری را بهبود می بخشد و فشار چشم و ناراحتی بینایی را به حداقل میرساند.
صرفه جویی در هزینه
روشنایی انسان محور با بهینه سازی نور توسط سیستم های کنترل هوشمند و سنسورهای پیشرفته، نه تنها منجر به صرفه جویی قابل توجه در انرژی می شود، بلکه به طور موثر هزینه های عملیاتی را کاهش می دهد و HCL را به یک راه حل روشنایی پایدار و مقرون به صرفه برای کاربردهای تجاری و مسکونی تبدیل می کند.
افزایش ارتباطات
نور می تواند بر تعامل تاثیر گذارد. نور شدید می تواند ناخوشایند و خیره کننده باشد، در حالی که نور کم و گرم می تواند باعث ایجاد ارتباط گردد. طراحی روشنایی باید روشهایی را که در آن انسانها با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند را در نظر بگیرد.
تغییرات مناسب نور در طول شبانه روز
انسان در یک چرخه روزانه خواب و بیداری رفتار می کند. نور راهی برای تنظیم ساعت بدن است. طراحی روشنایی انسان محور، ریتم طبیعی شبانه روزی را در نظر می گیرد و به تغییرات در شدت نور و دمای رنگ در طول چرخه 24 ساعت می پردازد.
تغییرات نور روز
در طول روز، نور روشن با دمای رنگ بالا میتواند با سرکوب ملاتونین باقیمانده در بدن و افزایش سطح کورتیزول، شروع خوبی برای روز ایجاد کند.
بعدظهر بین ساعت 1 الی 4 زمان کاهش هوشیاری است. می توان با استفاده از دمای رنگ بالاتر و سطوح نور بالاتر، هوشیاری بیشتری در بعد از ظهر ایجاد کرد.
همانطور که به سمت عصر پیش می رود، یک آهنگ نوری گرم و راحت می تواند به ایجاد شرایط مناسب برای تولید ملاتونین کمک کند و بدن را برای یک خواب خوب شبانه آماده کند.
تغییرات نور شب
افرادی که به طور منظم در شیفت های شب کار می کنند برخلاف ساعت و ریتم بیولوژیکی خود کار می کنند. نور روشن در شب هوشیاری را در طول شب افزایش می دهد و کارایی کار را بهبود می بخشد. با این حال، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور با دمای رنگ بالا (نور سفید مایل به آبی) می تواند باعث اختلال شدید در چرخه خواب شود که منجر به استرس، خستگی و سایر مشکلات سلامتی می شود.
بنابراین فضاهای کاری باید شرایط نوری مناسبی داشته باشند تا کار موثر و چرخه خواب صحیح را متعادل کنند. دمای رنگ بالا و سطوح نور بالا در ابتدای شیفت عصر توصیه می شود. تغییر به سطوح پایینتر و دمای رنگ در پایان شب باعث میشود که آنها در حالت ذهنی راحت برای خوابی آرام پیش رو باشند.
بهترین عادت های شبانه روزی با هدف روشنایی انسان محور
نور بر خواب، روحیه، سلامتی، کیفیت کار و زندگی تاثیر می گذارد. پس بهتر است بتوانید در طول شبانه روز بهترین تاثیر را از نور داشته باشید. در اینجا توصیه هایی پیرامون عادت های شبانه روزی در جهت بهره گیری از روشنایی انسان محور وجود دارد که در زیر به آن اشاره می کنیم:
- روز را با حداقل یک ساعت نور طبیعی روز شروع کنید. این ساعت شبانه روزی بدن را تنظیم می کند و خلق و خو، بهره وری و خواب را بهبود می بخشد.
- در طول روز کاری به طور متناوب بیرون بروید. قرار گرفتن در معرض نور روز سلامت روان را افزایش می دهد و خواب را در کارکنان اداری بهبود می بخشد.
- از چراغ های LED با CRI بالا (شاخص رندر رنگ) در خانه و محل کار استفاده کنید.
- هنگام غروب آفتاب، وسایلی مانند تلویزیون، تبلت و تلفن همراه را خاموش کنید.
- قرار گرفتن در معرض نور آبی را قبل از خواب محدود کنید.
- اگر برای مطالعه از تلفن همراه یا تبلت استفاده می کنید، برنامه ای را فعال کنید که میزان نور آبی ساطع شده روی صفحه را کاهش دهد.